چکیده معماری ایران برای باز یافتن جایگاه ویژه خود راه دشواری پیش رو دارد ،زیرا با جامعه ای در حال تحول روبروست که جریانی های صنعتی شدن، جهانی شدن و شبکه ای شدن را تجربه می کند. هنر ومعماری در چنین موقعیتی نقش موثری در باز تعریف هویت (زمانی که بحران هویت بزرگترین چالشی است که انسان با آن مواجعهاست) خواهند داشت. هدف از این پژوهش تاریخی تفسیری ، مطالعه مراحل مختلف سیر تحولی 5 دوره شهرسازی از سنتی به مدرن می باشد. گذار از جامعه سنتی به مدرن و جامعه مدرن به شبکه ای در تمامی دنیا در حال بروز است تاثیرات مطلوب و نامطلوب خود را بر جوامع می گذارد. جامعه ایران نیز دوران گذار از جامعه سنتی به مدرن رابسیار سریع و بدون ایجاد زیر ساخت های لازم علمی، فرهنگی وهنری تجربه نموده است. برای ایجاد کالبد مناسب، گام نخست شناخت وضیعتی است که با آن مواجعه هستیم،همچنین رویکرد معماری ایران در برخورد با این پارادایم های متفاوت با فرهنگ سنتی جامعه و تحلیل اهداف هویت طلبانه آن در برابر پدیده ای به نام جهانی شدن، خواهد پرداخت.
مقدمه شاید تفسیر وبررسی آثار معماری در دوره زمانی خاص چندان دقیق نباشد زیرا که معماری وشکل گیری کالبد مادی آن درجریانی پیوسته ایجاد می شود و از این رو نحوه نگرش به معماری معا صر ایران، که رویکردی سامانه ای و منجمد در زمان معین است، مانند آن که قطعه ای از فیلم را جدا از قطعات دیگر آن بررسی نمود، نمی تواند کافی باشد. بنابراین در این مطالعه سعی براین است که ضمن آنکه به معماری در دوره زمانی معین بیشتر توجه می شود، نگاه گذشته وچشم انداز آن هم مورد نظر قرار گیرد. به نظر راقم سطور، تعریفی که می توان از دوران قبل و بعد از مدرنیته داشته باشیم در کلمه دوران گذار گنجانیده می شودبه همین خاطر سعی برآن شده تا با مفهوم این واژه، آشنا شویم واژه گذار تغییر از وضیعتی به وضیعت دیگر را شامل می شود ، که طی زمان روی می دهد و موجب هست شدن موجودیت های نو و دگرگونی در بسیاری از هویت های موجود است. از این رو دوران گذار که محدوده زمانی نا دقیقی را شامل می شود، در حیات جوامع دوره ای تاثیر گذار و پر تشتت محسوب می گردد و شناخت آن به جوامع کمک می کند تا بهتر تغییرات را درک کرده وبه سازماندهی مجدد تمامی زیر ساخت های خود بپردازند، به نحوی که دچار عقب ماندگی در همه زمینه ها و عواقب ناشی از آن نشوند. جامعه ایران نیز در مراحل مختلفی از تاریخ خود گذار را تجربه کرده است. گذار از سنت به مدرنیته نیز که حدود یک قرن پیش شروع شده است، در جامعه ایران و متعاقب آن در معماری و کالبد تاثیرات بسیاری داشته، که گاه مطلوب و گاه بسیار مخرب بوده است. به همین خاطر شناخت کافی و داشتن برنامه برای آینده ای که پیش بینی می شود به جامعه کمک می کند بحران های دوران گذار را در همه زمینه ها با سلامت پشت سر بگذارد و از تغییرات ایجاد شده به نفع تمام بخش ها سود ببرد.
